آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه ها چگونه است؟

محاسبه میزان سنگدانه های بی استفاده و یا غیر قابل استفاده با آزمایشی به نام آزمایش محاسبه ضریب و تورق سنگدانه ها انجام می شود. مهم ترین هدفی که این آزمایش در پی تحقق آن است، تعیین درصد وزنی در سنگدانه هایی است که از آنها به عنوان پرکننده استفاده می شود. از آنجایی که نباید در تهیه بتن از سنگدانه های سوزنی و پولکی استفاده شود، انجام این آزمایش لازم و ضروری به نظر می رسد.

چرا محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه ضروری است؟

سنگدانه هایی که در تولید بتن به کار برده می شوند، تاثیر مستقیم بر روی کیفیت و خواص بتن دارند و برای آنکه تولید بتن، اقتصادی باشد، سنگدانه های مورد استفاده نباید سنگدانه های سوزنی و پولکی باشند. سنگدانه های پولکی به سنگ هایی گفته می شود که درازی و پهنای سنگ در مقایسه با ضخامت بیشتر بوده و سنگدانه های سوزنی شکل به سنگ هایی گفته می شود که پهنای آنها از ضخامت بیشتر باشد. اگر نسبت این دو نوع در ساخت بتن زیاد باشد، یک لایه نازک آب در قسمت مشترک سنگدانه و خمیر سیمان ایجاد می کند. این لایه آب به وجود آمده پیوستگی سیمان و سنگدانه را ضعیف می کند و این گونه است که خواص بتن به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد. به همین جهت، نیاز است که مواد اولیه در ساخت بتن، قبل از استفاده حتما تحت آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه ها قرار گیرد.

خصوصیات زیر در سنگدانه های به کار گرفته شده در تولید بتن باید تحت بررسی و ارزیابی های زیر قرار گیرند:

• دانه بندی
• تعیین میزان مقاومت فشار و خمشی در سنگدانه ها
• شکل دانه و همچنین بافت سطحی سنگدانه ها
• نوع جنس و ماده ای که سنگدانه ها از آن تشکیل شده اند
• وزن مخصوص
• میزان مقاومت در مقابل ضربه و سایش در سنگدانه ها
• مقاومت آنها در مقابل آب شدن و یخ زدن
• میزان مقاومت در مقابل سولفات ها
• میزان جذب آب و رطوبت

وسایل مورد نیاز برای ضریب تطویل و تورق سنگدانه

برای آنکه بتوان در نهایت دقت، آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه ها را انجام داد، نیاز به فراهم کردن برخی وسایل ضروری و مورد نیاز این آزمایش می باشد. لیست این وسایل به شرح زیر است:

• ترازو با دقت 0.1گرم
• الک دانه بندی شن در سایزهای متفاوت (انواع الک آزمایشگاهی)
• دستگاه تورق و تطویل ( گیج پولکی و سوزنی – وسایل تعیین تطویل و تورق سنگدانه )

در کلیه آزمایشاتی که برای ارزیابی و سنجش کیفیت بتن انجام می گیرد، فراهم کردن وسایل مورد نیاز، جزء ضروریات است. همان طوری که اشاره کردیم، خواص متریال هایی که به عنوان مواد اولیه تولید بتن به کار گرفته می شوند در تعیین خواص این ماده، اثرگذاری مستقیم دارند. به همین سبب است که همه متخصصان حوزه عمران تاکید می کنند که آزمایشات بررسی خواص بتن با دقت انجام گیرد. جهت اضافه کردن فاکتور دقت به آزمایشات بتن، استفاده از ابزار و ادوات مناسب یکی از مهم ترین قسمت های کار می باشد. به همین دلیل توصیه می کنیم برای تهیه وسایل مورد نیاز جهت انجام آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه ها، به سیویل تست مراجعه کنید. این شرکت دانش بنیان، مهم ترین و اصلی ترین هدف خود را بر پایه تولید محصولات با کیفیت و با قیمت مناسب قرار داده و با همه قوا در تلاش است تا به این هدف خود جامه عمل بپوشاند.

روش انجام آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق

روش انجام آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه به شرح زیر است:

• در اولین قدم، مقداری از نمونه را با الک، الک کرده و دانه بندی می کنند.
• هر ماده ای که در بالای الک باقی بماند، جدا می شود.
• نمونه ای که از الک خارج شده باید حداقل به اندازه وزن 200 دانه با اندازه متوسط باشد. استاندارد BS می گوید، وزن 200 عدد سنگدانه باید از 15 گرم وزن نمونه بیشتر باشد و وزن 100 عدد سنگدانه باید حدود 5 تا 15 درصد از وزن نمونه اولیه باشد.
• بعد از آماده کردن نمونه برای آزمایش، نمونه ها باید با دستگاه تورق مورد آزمایش قرار گیرند. دستگاه تورق، یک صفحه صاف و مسطح بوده که بر روی آن چندین شکاف با اندازه های متفاوت دیده می شود. سنگدانه ها را دانه دانه از شیارهای روی دستگاه عبور داده و آنهایی که شیارها عبور نمی کنند، از بقیه سنگدانه های جدا می شوند. سنگدانه هایی که از شیارهای دستگاه تورق رد شده اند، باید با ترازویی با دقت 0.1 گرم وزن شوند.
• در قدم بعدی تعیین ضریب تطویل و تورق سنگدانه، دانه ها با دستگاه تطویل مورد آزمایش قرار می گیرند. دستگاه تطویل نیز یک صفحه فلزی صاف و مسطح است و بر روی آن تعدادی میله در فاصله های متفاوت از هم قرار داده شده است. در اینجا نیز، سنگدانه ها از میان میله های دستگاه عبور کرده و دانه هایی که عبور نمی کنند را جدا کرده و وزن می کنند.

شاید خواندن مطالب زیر برایتان مفید باشد !

آزمایش لس آنجلس چیست؟

آزمایش تعیین نفوذپذیری خاک چیست؟

آزمایش سه محوری خاک چیست؟

نحوه محاسبه کردن ضریب تورق و ضریب تطویل

برای آنکه با انجام آزمایش محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه، مشخص شود کدام دانه ها متورق و کدام ها، تطویل هستند، باید در مورد نحوه محاسبه کردن ضریب تورق و ضریب نکاتی ارائه گردد. توجه داشته باشید که ضریب تورق را با تقسیم وزن دانه هایی که از شیارها رد شده اند بر وزن کل نمونه، به دست می ‌آورند. ضریب تطویل نیز با تقسیم کردن وزن دانه هایی که از میان میله ها عبور نکرده اند به وزن کل نمونه، به دست آورده می شود. ضریب تطویل و ضریب تورق، بعد از مشخص شدن باید در عدد 100 ضرب گردند.

جمع بندی

ما در این مقاله در مورد محاسبه ضریب تطویل و تورق سنگدانه نکاتی را ارائه کردیم. توجه داشته باشید که سنگدانه های پولکی و سوزنی تاثیر بدی بر خواص و ویژگی های بتن داشته و  تنها راهی که می توان فهمید کدام یک از سنگدانه ها متورق و تطویل هستند، تعیین ضریب تطویل و تورق سنگدانه است. این آزمایش یکی از مهم ترین آزمایشاتی است که به منظور اجتناب از به کار بردن سنگدانه های سوزنی و پولکی در ساخت بتن باید انجام شود.